Postępujący rozwój epidemiologii jest bezpośrednio związany z koniecznością sprawowania kontroli nad rozprzestrzenianiem się chorób zakaźnych oraz wdrażania działań o charakterze prewencyjnym, których celem jest zminimalizowanie ich występowania. Dziedzina ta dysponuje wieloma narzędziami pozwalającymi na realizację wszystkich jej założeń. Jak można podzielić badania epidemiologiczne? Przyjrzyjmy się temu nieco bliżej.
Rodzaje stosowanych badań epidemiologicznych
Epidemiologia już od dawna jest klasyfikowana jako gałąź nauki, jednak aby było to możliwe, koniecznością stało się wykształcenie narzędzi, dzięki którym możliwy stał się pomiar stanu zdrowia populacji. Rola badań epidemiologicznych to przede wszystkim ograniczanie występowania chorób zakaźnych, a w konsekwencji – ich całkowita likwidacja.
Podobnie jak badania leków, te stosowane w celach epidemiologicznych także dzielą się na wiele etapów. Podstawową grupę stanowią badania obserwacyjne. W tym miejscu należy wymienić dwie podgrupy: badania opisowe, określane też mianem fotografii populacji, oraz analityczne. Druga podgrupa ma na celu wskazanie związków przyczynowo-skutkowych i uwzględnia:
- badania ekologiczne,
- badania przekrojowe,
- badania kliniczno-kontrolne (uwzględnia badanie leków i porównuje skuteczność określonych terapii),
- badania przypadków,
- badania kohortowe.
Epidemiologia w badaniach eksperymentalnych
Niezwykle istotnym aspektem działań epidemiologicznych jest prowadzanie działań eksperymentalnych. W tym celu dobierane są dwie grupy: kliniczna oraz kontrolna. Same badania różnią się nie tylko ze względu na czas trwania, ale także pod względem kryteriów doboru populacji.
Badania przekrojowe mają za zadanie określić stan zdrowia w ściśle określonym czasie, wskazując przy tym na czynniki środowiskowe, które potencjalnie mogą wpływać na występowanie chorób. Z kolei badania długofalowe uwzględniają systematyczne pomiary, które służą monitorowaniu postępujących zmian stanu zdrowia wraz ze zmianami pojawiającymi się w środowisku.
Badania obserwacyjne i eksperymentalne mają natomiast za zadanie uwzględnienie konkretnego rodzaju populacji. W przypadku pierwszej grupy niedopuszczalne jest wprowadzanie jakichkolwiek zmian, niestandardowych czynników oraz modyfikacji. Badania eksperymentalne pozwalają natomiast na aktywnym udziale osoby badającej. W ten sposób możliwe jest stwierdzenie wpływu czynników etiologicznych na zwiększenie lub zmniejszenie stopnia zapadalności na określoną chorobę, będącą przedmiotem prowadzonych badań.